Op deze pagina bouwen wij vanaf de eerste aflevering aan een archief van referenties voor verdere verdieping. Boeken, films, kunstwerken, video's, onderzoeken en podcasts die wij de moeite waard vinden of hebben gebruikt, bundelen we hier.
AFLEVERING 1: DIAGRAMMEN EN DERGELIJKE
In Diagrammen en dergelijke heeft Mariette Dölle (directeur van Museum Kranenburgh) het over een paar hele beroemde onderzoeken die de kunstwereld deden opschrikken voordat het kunstenaarshonorarium werkelijkheid werd. Een zo'n publicatie is het onderzoek Verkenning arbeidsmarkt cultuursector van de SER, uitgevoerd in samenwerking met de Raad voor Cultuur.
Wij hoorden dat nog niet álle kunstenaars de rekentool voor kunstenaarshonoraria kennen. Spread the word dus. Neem in de tussentijd een kijkje waar je recht op hebt bij het presenteren van je werk of wat je de kunstenaars met wie je werkt minimaal zou moeten betalen. We kunnen overigens niet vaak genoeg benadrukken dat dit een richtlijn is die minima aangeeft; een baseline dus en hopelijk geen eindpunt. Daarover spreken we vast later meer.
Het is 15 februari 2012, een paar maanden na de aankondiging van de grootschalige cultuurbezuinigingen die onder leiding van Halbe Zijlstra zouden worden doorgevoerd. 200 miljoen euro werd weggesneden uit een budget van 900 miljoen euro. In Pauw & Witteman ging Ann Demeester (toen directeur van de Appel, nu van het Frans Hals Museum) met hem in debat. Het is het terugkijken meer dan waard.
Wij interviewden Maarten Keune en Wike Been over hun meerjarige onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam. Maar dat is niet de eerste keer dat zij samenwerken. Eerder publiceerden ze samen met Frank Tros het boek Hoe goed werkt Nederland? In deze video vertelt Wike Been, die je ook hoort in Diagrammen en dergelijke, wat er allemaal veranderd is wat betreft werk in Nederland de afgelopen tijd en waarom we het vaker over werk moeten hebben. Waar wij het roerend mee eens zijn!
We hebben het veel gehad over Vincent van Gogh in onze studio. Je kan bijna niet om hem heen als je het hebt over kunst en kunstenaars. Dat iedereen hem en zijn schilderijen kent, blijkt mede te danken te zijn aan Johanna (Jo) Bonger, de vrouw van Vincents broer Theo. In de geschiedenis is zij ondergesneeuwd geraakt, zoals veel meer vrouwen is overkomen. Maar zij blijkt een enorm belangrijk aandeel te hebben gespeeld in het verspreiden van het werk van Vincent van Gogh. Dat weten we nu dankzij onderzoek van het Van Gogh Museum. The New York Times Magazine schreef er eerder dit jaar ook over.
Maaike Lauwaert (zakelijk leider van de Appel) vertelt in Diagrammen en dergelijke hoe zij als net ingeschreven zelfstandige in de kunst geen idee had waar ze allemaal terecht kon voor raad, hulp, adviezen en opleidingen. Voor alle kersverse zzp'ers maar ook degenen die al langer hun brood verdienen in de kunst, als zelfstandige of in loondienst, een lijst. Dit zijn de organisaties die opkomen voor kunstenaars, kunstinstellingen, galeries, academies of werkenden in de kunst: Beroepsvereniging Beeldend Kunstenaars; Beroeps Organisatie Kunstenaars; Cultuur+Ondernemen; De Zaak Nu; Kunstenbond; Kunsten '92; Nederlandse Galerie Associatie; Platform BK
Mocht je nog geen genoeg hebben gekregen van praten over eerlijke betalingen: Kunsten '92 heeft een aantal interviews gepubliceerd met mensen uit de cultuursector over wat zij vinden van de Fair Practice Code.
De man die moederziel alleen over een uitgestrekte ijsvlakte loopt met in zijn kielzog een enorm schip uit Diagrammen en dergelijke is de kunstenaar Guido van der Werve. Het kunstwerk is gefilmd in de golf van Bothnia, vlakbij Finland, waar de zee vijf maanden per jaar enkel per ijsbreker begaanbaar is. Je ziet een nietig figuurtje tegenover de kracht van natuur en een groter dan groot object. Een flirt met de Romantiek? In dit interview vertelt Van der Werve meer over zijn kunstenaarspraktijk.
In de eerste aflevering hadden wij een teleurstellende ervaring in onze zoektocht naar cijfers over freelancers in de kunstsector. Andere cijfers over de kunstsector zijn wel te vinden. Sterker nog, sinds 2016 werkt BKNL hard aan het vangen van de sector in allerlei getallen en percentages. Zeker de moeite waard om even doorheen te scrollen. Ook als kunstenaar blijken vrouwen minder te verdienen dan hun mannelijke collega's.
Maarten Keune en Wike Been doen aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek naar de arbeidsmarkt van de creatieve industrie. Het onderzoek heet WERCREA. Ook Petar Marceta werkt daaraan mee. Je hoort meer over het hoe en waarom van dit onderzoek in de eerste aflevering. Ben jij een architect of grafisch vormgever? Help hen door het invullen van deze enquête over werkomstandigheden!
Als Zoë met het CBS belt, krijgt ze kort even uitleg over de SBI-codering. SBI staat voor Standaard Bedrijfsindeling. Het is een code die je krijgt toegewezen als je een bedrijf of jezelf inschrijft bij de Kamer van Koophandel. Dat klinkt onschuldig maar kan grote gevolgen hebben, zoals met de coronasteun. Heel soms worden er wijzigingen aangebracht in deze structuur. Zo zijn in 2013 bijvoorbeeld de SBI 74.10 “Industrieel design en vormgeving” en de SBI 71.11 “Architecten” verder onderverdeeld. In die laatste zijn de interieurarchitecten vanaf dan afzonderlijk onderscheiden.
Eenenveertig jonge kunstenaars hebben in 2014 ontroerende brieven geschreven vanuit hun positie als net afgestudeerde kunstenaars. Samengesteld door Roos den Oetelaar en Renée Verberne is het een antwoord op het ietwat paternalistische 'Eenenveertig brieven aan de jonge kunstenaar' uit 2007. De praktijk van jonge makers zag er zeven jaar later een stuk minder rooskleurig uit. Lin Houtman schreef een sollicitatiebrief die in enkele zinnen het onmogelijke takenpakket van een serieuze kunstenaar omschrijft en leest deze voor in aflevering 2.
Het CBS publiceerde in 2017 de monitor 'Kunstenaars en afgestudeerden aan creatieve opleidingen'. Hierin bekijken ze een aantal voorgaande jaren, waaronder 2014, het jaar dat Lin Houtman is afgestudeerd. De arbeidsmarktpositie van de kunstenaar wordt tegen het licht gehouden, zoals het gemiddelde bruto inkomen en het type praktijk. Dat is voornamelijk om met het CBS te spreken een 'hybride' praktijk: 'Veelal wordt werk in loondienst gecombineerd met een praktijk als zelfstandige. Hierbij wordt uitvoerend werk als kunstenaar gecombineerd met werk als docent of ondernemer.' Ook ziet het CBS een stijging in het aantal afgestudeerden per jaar. Zoals Maria Lind bij monde van Rosa Paardenkooper vraagt: wat komen jullie doen?
Wil je in het kort meer weten over de BIS, over hoeveel er vanuit de overheid naar wie gaat en op welke manier? Klik je een ongeluk door allerhande infographics, nieuwtjes, codes, verantwoordingen en een zeer summiere uitleg over de rol van de Raad voor Cultuur. Tussen 2006 en 2011 was Els Swaab de voorzitter van de Raad voor Cultuur. Zij stapte uit protest op, waarom is te horen in aflevering 2.
Onderdeel van het Kunst- en cultuurbeleid zijn de zes cultuurfondsen van het Rijk. Een daarvan is het Mondriaan Fonds, een Nederlands stimuleringsfonds voor beeldende kunst en cultureel erfgoed. Het bevordert projecten en activiteiten van kunstenaars uit Nederland en van Nederlandse en buitenlandse instellingen. Het bevordert ook de totstandkoming van Werktitel. Directeur van het Mondriaan Fonds is Eelco van der Lingen. Hij wordt heel kort, tussen neus en lippen door aangehaald door Roos Gortzak, directeur van de Vleeshal als zij in de aflevering vertelt over de heisa rondom aanvragen doen.
In de aflevering spreken we de huidige co-directeuren van Platform BK, Koen Bartijn en Sepp Eckenhaussen. Zij vertellen ons over de manier waarop de sector zich in 2012 heeft moeten herijken, wat onder anderen uitmondde in de oprichting van Platform BK, een actieve denktank. Rune Peitersen, één van de oprichters sprak met Zoë over de sfeer in 2012. Je kunt de activiteiten, perspectieven en resultaten van Platform BK steunen door lid te worden.
Ann Demeester was net als Vincent van Gogh een vaste gast in onze studio. Ze werd vorige aflevering al aangehaald in onze shownotes, waar ze in debat ging met Halbe Zijlstra. Daar kun je naar kijken. Veel liever verwijzen wij naar haar vele media optredens waar ze als heuse lobbyist voor de kunst- en cultuursector op de bres springt en het belang van kunst met ons deelt. Zie haar shinen bij Buitenhof eerder dit jaar of in het Engels bij een Ted Talk.
Nog even over het Mondriaan Fonds: wij kennen niet anders. Maar niet zo heel lang geleden, in 2012, fuseerden de Mondriaan Stichting en het Fonds BKVB. Lex ter Braak, die je in de aflevering hoort over de fusie en de politieke tendens rond die tijd was directeur van het Fonds BKVB. Gitta Luiten was directeur van de Mondriaan Stichting. Beide directeuren vertrokken en maakten plaats voor Birgit Donker die het kersverse Mondriaan Fonds zes jaar heeft geleid. In het persbericht over het vertrek van Gitta Luiten stelt de waarnemend voorzitter Joost Kuiper: "De aangekondigde bezuinigingen betekenen dat Luiten het beleid dat ze in tien jaar heeft opgebouwd, eigenhandig zou moeten afbouwen. Bovendien moet er volgend jaar stevig worden gereorganiseerd; dat is voor een nieuwe directeur makkelijker".
De Boekmanstichting, kenniscentrum voor kunst, cultuur en beleid doet onderzoek naar, je raadt het al, kunst, cultuur én beleid. Zij bundelen af en toe de kennis die ze in huis hebben in handige dossiers. Zo ook het thema 'Financiering van Cultuur'. Daar is het een en ander aan publicaties over dit onderwerp te vinden. Ook kun je hier meer lezen over het piepende en krakende Nederlandse cultuurbestel.
Roos Gortzak dacht na het zoveelste overleg in Middelburg waar ze met anderen voor het belang van kunst en cultuur moest vechten 'laat maar'. Heel acterend en entertainend Nederland was in 2010 ook wat gelaten, maar besloot er een stem aan te geven. Een kleine zes minuten aan geschreeuw voor bij de koffie of thee.
De keuzes die je maakt, klein en groot, hebben een onuitwisbare invloed op hoe je leven zich vormt. In aflevering 3 praten we over keuzes, hoe je die soms ook maakt door ze niet te maken en over de vele levens die we zouden kunnen leiden. En heel soms ook doen maar veel vaker niet. In haar tweede roman Kamers antikamers verbeeldt Niña Weijers haar ongeleefde levens. Wat als ze bij die ex was gebleven of bij die of bij die? Joshua Rotman schreef voor The New Yorker een essay waarin hij verder ingaat op die oeroude fascinatie met de levenspaden die we niet hebben bewandeld.
Lin Houtman vertelt over het tricky leven waar zij als beeldend kunstenaar mee te maken kreeg. Uiteindelijk heeft ze haar kunstenaarschap en het bestaan als zelfstandige ingeruild voor werk in een andere sector. Zij is niet de enige. In 2017 zegt 30% van de afgestudeerden aan een HBO-opleiding beeldende kunst nog van beroep kunstenaar te zijn. In deze Collectieve Selfie van BKNL vind je nog veel meer cijfers en infographics over de kunstsector. Je ziet er vooral veel gegevens over kunstenaars en musea want daar is het makkelijkst data over te verzamelen.
In gesprek met Lin Houtman vertelt Alix dat ze voor haar gevoel geen keuze had: ze moest wel als zelfstandige aan de slag in de kunst na haar afstuderen. Het aantal zelfstandigen is in het afgelopen decennium enorm gestegen, terwijl het aantal vaste banen juist is gedaald. Die statistieken komen ook naar voren in het onderzoek van Maarten Keune en Wike Been naar de arbeidsmarkt van de creatieve industrie. Hier kun je een korte en bondige samenvatting van hun onderzoek downloaden. Kijk vooral even hoe die neerwaartse en opwaartse lijnen elkaar kruisen in de grafieken.
Reinier Klok die in aflevering 3 over een aantal van zijn werkzaamheden vertelt werkt ook als datacollector bij i-Portunus. Daar kun je allerlei cijfers en informatie vinden over de mobiliteit van kunstenaars en andere cultuurwerkers in Europa, zoals duur en aard van het verblijf in het buitenland, welke landen geliefd zijn om heen te gaan, uit welke landen vooral veel aanmeldingen komen, et cetera.
In aflevering 4 tikt de tijd en het tempo maar door. Samen met Yung Nnelg zijn we op tempo.
De werkuren en -dagen kennen een rijke geschiedenis, maar wereldwijd wordt er geëxperimenteerd met alternatieve werktijden. In Ijsland is dat een kortere werkweek, in China juist een langere. In deze korte documentaire van Vice wordt de term 996 uitgelegd: om 9 uur 's ochtends beginnen met werken, om 9 uur 's avonds naar huis gaan en dat 6 dagen in de week. Het effect van die werkcultuur wordt onderzocht aan de hand van verschillende interviews.
Het is iets waar steeds meer mensen steeds jonger wereldwijd mee te maken hebben: burnout. Voor veel mensen een mysterie, tot het hen zelf overkomt. Anne Helen Petersen heeft er veel en vaak over geschreven. In het kader van millennials, maar ook in het kader van de algemene werkcultuur. Elke week diept ze via haar nieuwsbrief Culture Study een aspect van de cultuur uit, met een specifieke aandacht voor werk en werkomstandigheden.
Ottesse Moshfegh beschrijft een jonge vrouw die de weg kwijt is. Ondanks haar baan bij een galerie in New York en haar materiële welvaart ervaart ze leegte. Ze besluit een jaar lang te slapen om haar leven te resetten.
Melissa Gregg onderzoekt in haar boek 'Work's intimacy' op welke manier we totaal verweven zijn met ons werk in de 24/7 economie. De invloed van digitale technologie op kenniswerkers wordt extensief onderzocht aan de hand van getuigenissen en Gregg trekt conclusies die ons niet al te vrolijk stemmen over de toekomst: meer toezicht en meer toegang tot de intimiteit van het huis. Er is zelfs al een term voor het al dan niet zelfverkozen vervlechten van privé en publiek: extimiteit.
In aflevering 5 hoor je verschillende gedachten over kolven en borstvoeding. Maaike Lauwaert is fel tegenstander en vindt dat vrouwen zelf moeten kunnen beslissen hoe ze hun kind willen voeden. Jolijn Durinck heeft het over het belang van de mentale ruimte als het gaat om kolven. Mocht je benieuwd zijn naar de fysieke ruimte van kolven op werk: de fotografe Floor Fortunati maakt een fotoserie van vrouwen die kolven op werk: in het magazijn, in een gebedsruimte, in het gehandicaptentoilet.
In Werktitel hoorde je al een aantal vrouwen vertellen dat zwangerschap (mogelijk) een belemmering betekende in hun werkend leven. Voor de derde maal op rij concludeert het College voor de Rechten van de Mens in 2020 dat zwangerschapsdiscriminatie veel voorkomt op de Nederlandse arbeidsmarkt. In 2012 en 2016 werden vergelijkbare conclusies getrokken. Je leest het hele onderzoek hier. Voor een samenvatting ga je naar dit Volkskrant-artikel . Wat snelle cijfers: 1 op de 10 solliciterende zwangere vrouwen werd verteld dat zij vanwege hun zwangerschap niet werden aangenomen, terwijl dit bij wet verboden is. Van bijna de helft van de zwangere of net bevallen vrouwen met een tijdelijk contract werd hun contract niet verlengd.
Hicham Khalidi, directeur van de Jan van Eyck Academie in Maastricht, en Rebekka Straetmans, werkzaam bij het Art & Society deelinstituut van de Jan van Eyck, vertellen in aflevering 5 over de omwenteling bij de instelling om ook actief ouders te verwelkomen als resident. De roep om meer familie- en oudervriendelijke residenties weerklinkt al langer in de kunst. Lees bijvoorbeeld dit Hyperallergic-artikel. Je kunt je nog tot 1 december 2021 aanmelden voor een residentie bij de Jan van Eyck.
Er wordt veel geschreven over hoe het moederschap te combineren met een artistieke carrière. Mocht je inspiratie willen, aangemoedigd worden of gewoon nosy zijn. Lees hier Mirthe Berentsen over moederschap, gepubliceerd op Mister Motley, of dit essay van Richtje Reinsma, gepubliceerd op Metropolis M. And one in English, published on Artsy.
Jolijn Durinck en Kija Benford hebben samen het platform Vrouwenmantel opgericht dat zich richt op ruimte maken voor het moederlijke in de kunstwereld. Je hoort ze allebei in aflevering 5. Mocht je meer willen weten over Vrouwenmantel, klik dan hier.
In dit kleine maar fijne boekje uit 2020 reflecteren een aantal moeders middels essays en conversaties op het moederschap als werkenden in het internationale kunstcircuit. Vergis je niet, patriarchale structuren zorgen nog steeds voor het wegvallen van de zichtbaarheid van veel vrouwen op het moment dat ze een of meerdere kinderen krijgen.
De schrijver Rachel Cusk schreef over haar ervaring als schrijver en moeder van een kersvers kind. Niet iedereen was even gecharmeerd van de eerlijkheid waar dit mee gepaard ging. De New York Times Book Review schreef: 'refreshingly akin to a war diary...'
Michelle Fisher schreef in het voorjaar van 2019 over de hypocrisie van de kunstwereld: aan de voorkant werd er op vele manieren aandacht gegeven aan het ouderschap. Kunstenaars die werk maken en tonen over ouderschap was wat haar betreft inmiddels geen taboe meer. Maar de werkenden die achter de schermen de tentoonstellingen maken en alles wat daarbij komt kijken aan werk verzetten, worden bij het krijgen van kinderen nog steeds gemarginaliseerd. Ook Fisher pleit voor een verbreding van de definitie van arbeidsvoorwaarden en op wie ze van toepassing zijn.
Peter van den Bunder, belangenbehartiger bij de Kunstbond met als specialisatie zelfstandigen en beeldende kunst opent aflevering 6 met het benoemen van de naar eigen zeggen diepe politieke splijting wat betreft zelfstandigen. Lees hier in vogelvlucht de verschillende standpunten van alle politieke partijen tijdens de verkiezingen in maart 2021.
De Kunstenbond heeft trouwens ook een paar handige links. Zoals hier, om je uurtarief te berekenen. Of hier, een tool om uit te rekenen wat een eerlijke conversie is van medewerker in loondienst naar zelfstandige.
Je hoort in de aflevering ook Mariska van den Berg, een van de oprichters van Platform Beeldende Kunst. Platform BK is partner van Werktitel en maakt zich net als de Kunstenbond hard voor de belangen van kunstenaars en werkenden in de kunst. Ze publiceren regelmatig essays, readers en herpubliceerden een artikel van de Boekmanstichting waarin Thijs Lijster wordt geïnterviewd. Dat kun je hier lezen. Thijs Lijster is trouwens ook te horen in aflevering 6!
Thijs Lijster vertelt over de artistieke logica (denk: altijd werken met heel veel passie) die van de manager naar de taxichauffeur is overgesprongen. Later schetst Mariska van den Berg een onderzoek uitgevoerd door Camiel van Winkel, Pascal Gielen en Koos Zwaan (met medewerking van Anna van Dillen) met de titel De hybride kunstenaar. Hier integraal online te lezen als je zin hebt in een pdf. Anders kun je het ook in fysieke vorm lenen of aanschaffen.
Peter van den Bunder schetst kort wat de wet DBA (staat voor Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) inhoudt. Als je meer wil weten kun je voor een kort overzicht hier kijken. En wellicht interessant: er werd tot begin 2020 niet gehandhaafd en zeker niet met terugwerkende kracht. Inmiddels is dat in theorie weer wel mogelijk, maar er zitten allerlei mitsen en maren aan. Die kun je hier lezen. En die mitsen en maren zijn verlengd tot januari 2022...
....Dan is het een eend volgens Peter van den Bunder én de kantonrechter die in februari 2021 oordeelde dat Dorine Schoon, ex-hoboïst bij het Balletorkest een schijnzelfstandige was en dus begin 2020 nooit zonder pardon op straat had kunnen worden gezet. Je kunt hier en hier meer lezen over de aanloop en het oordeel. Overigens, Schoon is ook de oprichter van het Platform voor Freelance Musici.
Mariska van den Berg vertelt over het rapport van de SER waar iedereen zich rot over schrok: Passie Gewaardeerd. Samen met de Raad voor Cultuur bracht de SER in 2017 het rapport uit inclusief wat advies langs deze grote lijnen: vergroten van het verdienvermogen, inkomenszekerheid en scholing én het versterken van de sociale dialoog. Voor wie niet helemaal in het jargon zit: sociale dialoog staat voor het oprichten of versterken van belangenverenigingen die het overleg tussen werkgevers en de vakbeweging zullen faciliteren. Duidelijk nog gedacht langs het oude werknemer/werkgever model, maar het is een begin.
Het kwam al een aantal keer voorbij: het broodfonds. Wat is het en hoe kun je er onderdeel van uitmaken? De VPRO heeft hier een pagina gemaakt waar je van alles kunt lezen en kijken.
Je hoort Pien van Gemert, de drijvende kracht op dit moment achter de Fair Practice Code. Een gedragscode van en voor de sector met vijf kernwaarden. In de aflevering licht ze samen met Marianne Versteegh, algemeen secretaris bij Kunsten '92, toe waarom het met opzet waarden zijn die als containerbegrippen functioneren en waar je je eigen invulling in gesprek met elkaar bij moet zoeken.
De kogel is door de kerk! Eind 2021 ligt er eindelijk een akkoord tussen politiek, werkgevers en werknemers. Daar staat van alles in wat niet van toepassing is op freelancers maar wel belangrijk is de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering die eraan gaat komen. Je kunt hier iets meer lezen qua plannen en planning ('op z'n vroegst 2024')
In deze aflevering hoor je ook Ruud Nederveen, voorzitter van de Creatieve Coalitie. Dat zijn 46 belangenorganisaties uit de kunst en cultuur die de krachten hebben gebundeld. Niet slecht toch?
De organisatiegraad, dat is de mate waarin men in Nederland is georganiseerd op het gebied van werk via vakbonden En daar gaat het niet goed mee in Nederland. Of nou ja, dramatisch slecht. In 2021 was minder dan drie procent van de jongeren (jong, dat ben je volgens het FNV tot je 34e) daarbij aangesloten. Als je ervan houdt om door hardcore data te neuzen kun je hier kijken. En deze studie uit 2019 vergelijkt Nederland met België.
Rogier Brom, coördinator en onderzoeker bij de Boekmanstichting noemt tussen neus en lippen de BKR, het acroniem voor Beeldende Kunstenaars Regeling. Verguisd en geliefd in gelijke mate en uiteindelijk weet niemand meer precies of het nou echt zo slecht/goed was. Fransje Kuyvenhoven schreef in 2020 in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Een Monument voor de BKR.
Brom refereert ook kort aan zijn verlangen om de waarde van kunst en cultuur eindelijk in te zien, of anders in te zien. Maaike Lauwaert (eerder te horen in Werktitel) stelde met Francien van Westrenen in 2017 het boek Facing Value samen, een publicatie waar niet direct naar de waarde van kunst werd gekeken, maar er wel vanuit de kunst werd gezocht naar het opnieuw leren formuleren van waardesystemen. Een inspiratiebron voor Werktitel én (deels) vormgegeven door Elisabeth Klement, ook onze vormgever.
Sjoerd Feitsma van Platform ACCT was ook te gast in onze studio. De organisatie is nog best jong, maar doet van alles. En weet je nog de scholing waar de SER het in 2017 met Passie Gewaardeerd over had? Met het werktuig PPO (dat staat voor Permanente Professionele Ontwikkeling) wordt een deel van (bij)scholing financieel gedekt. Voordeel: binnen vijf werkdagen weet je waar je aan toe bent.
Matthijs Booij, de oprichter van het platform Patty Morgan trok er in 2017 flink de aandacht mee: het One-thousand drawing pension plan. Bedacht in een dronken bui, maar legt wel de vinger op de zere plek qua pensioenvoorziening bovenop de AOW.
De pandemie heeft - dat weet je natuurlijk al - niet voor iedereen dezelfde consequenties gehad. Dat heeft de hoboïst Dorine Schoon gemerkt, maar hetzelfde geldt voor allerlei andere werkenden in de kunst. Renée Steenbergen wond zich erover op in dit artikel.
zegt Gieske Bienert in aflevering 8. Ze vertelt hoe vermoeiend ze het vindt dat manager worden soms enkel als carrièrestap wordt gezien, terwijl het niet voor iedereen is weggelegd. Caró van der Pluijm leerde het vak via een leerprogramma van LinC. Lees hier meer over hun werkwijze en hoe je je kan aanmelden voor de progamma's.
Alleen werken of in een team is een heel andere tak van sport. En om erachter te komen hoe je als team samen opereert zijn allerlei persoonlijkheidstesten ontwikkeld om de rollen die mensen van nature op zich nemen beter te onderscheiden. Bij het Amsterdam Museum, waar Imara Limon curator is, deden ze zo'n test. De ene test kwalificeert mensen als een kleur en weer een andere ziet de rol van mensen als plant, bedrijfsman of monitor.
Om te vermijden dat je (weer) mensen aanneemt die lijken op jouzelf of hun voorganger(s), iets wat Clayde Menso en Vincent van Velsen veel zien gebeuren of om te voorkomen dat je je in het sollicitatieproces laat leiden door geïnternaliseerde vooroordelen, kun je externe hulp inschakelen. Nathalie Hartjes, voormalig directeur van MAMA in Rotterdam beveelt IZI Solutions van harte aan. Lees hier meer over wat zij doen en voor je zouden kunnen betekenen.
Onderhuids racisme zorgt voor spanningen en ongelijke arbeidsverhoudingen op de werkvloer. Eerder schreef Sara Ahmed het boek On Being Included waarin ze aangeeft hoe in witte instituten waar diversiteit wel met de mond maar niet in de praktijk beleden wordt, racisme ‘obscured’ en onbespreekbaar wordt. Lees ook Sara Ahmeds boek Complaint, waarin ze analyseert hoe instituten omgaan met klachten over (seksueel) wangedrag of oneerlijke verhoudingen. De verhalen en analyses in het boek zeggen enorm veel over wie wordt gehoord, wie mag spreken en wie de touwtjes in handen heeft.
Door corona is het de normaalste zaak van de wereld geworden: thuiswerken. Annet Zondervan vertelt in aflevering 8 dat ze eerder niet wilde dat haar werknemers thuis gingen werken, want ze wist dan gaat iedereen al op zondag inloggen in plaats van uitrusten. Tijdens de zoveelste lockdown zagen onderzoekers van Moneypenny, Nyenrode Business Universiteit en de Open Universiteit dat thuiswerken voor een daling in werkgeluk zorgt. 21% van de ondervraagden gaf aan zich slechts af en toe opgewekt te voelen tijdens hun werk. Hier vind je meer cijfers.
Veel van de sprekers in aflevering 9 wonen op Rotterdam-Zuid, in Charlois. Een van hen, Isabelle Sully, stond tijdens de Maastunnelrenovatie vaak op de pont te wachten: ‘And I really started to see then a lot more young white families and this sort of stage of gentrification happening I suppose.’ In vier jaar tijd stegen de huizenprijzen in Charlois met bijna 53 procent, schrijft NRC in 2021, dat met een makelaar en een bewoner door het stadsdeel loopt. Het is het hoogste stijgingspercentage van Nederland, waar in het hele land de huizenprijzen nu al jaren op rij gigantisch stijgen.
Cultural Workers Unite, een van de andere sprekers in deze aflevering, hebben een Anti-Gentrification School opgericht waarin ze als school in wording strategieën ontwikkelen om gentrificatie tegen te gaan als gemeenschap en als culturele werkers. Je vindt meer info en ook allerlei andere bronnen, zoals een eigen zine en links naar (bewoners)groepen die zich hard maken tegen gentrificatie in hun buurt, op hun website.
Kraken is ook een bijdrage leveren aan de maatschappij, hoor je Kim de Haas zeggen. Haar ouders hebben gekraakt en samen met andere krakers stonden ze aan de wieg van culturele instellingen. In de aflevering schieten we in vogelvlucht door de Nederlandse kraakgeschiedenis. Katía Truijen hield zich langere tijd met het onderwerp bezig. Een bundeling van het onderzoek dat zij met collega's deed is terug te vinden op de website van Het Nieuwe Instituut waar je in hun archief over de rol, geschiedenis en invloed van de kraakbeweging kunt grasduinen. Een aanrader! En er is ook een podcast.
De gemeente Rotterdam heeft als eerste gemeente in het land extra geld toegekend aan culturele instellingen zodat ze iedereen die voor hen werkt volgens de normen van fair pay kunnen betalen. Dat maakte ze bekend in het Cultuurplan 2021-2024. Om boven tafel te krijgen hoeveel geld daar precies voor nodig was, heeft men flink moeten speuren. Het resultaat van het onderzoek kun je hier lezen. Overigens heeft datzelfde bureau (SiRM) ook al eens eerder een onderzoek gedaan naar de meerkosten van fair pay voor de sector in heel Nederland. Interessante kost voor wie ervan houdt.
Paul van Gennip heeft het in de aflevering ook over de stijgende prijzen voor panden in heel Nederland. In de begindagen van Kunstinstituut Melly (toen nog Witte de With) in de jaren 80 heeft de gemeente voor hen een pand gekocht voor een bedrag wat nu peanuts zou zijn. Willemijn Stokvis herinnert zich hoe twee decennia eerder al panden leegstonden vlakbij het Amsterdamse Vondelpark omdat de eigenaar het niet de moeite waard vond ze te verhuren: 'die brachten zo hun geld wel op.' Die stijgende lijn zorgt voor enorme problemen op de woningmarkt met een landelijke wooncrisis tot gevolg. In 2021 vonden voor het eerst grootschalige demonstraties plaats tegen de woningnood, zie het Woonprotest en de Woonopstand.